Mila recenzja Piotra Dobroniaka w Coolturze

Polak Londyńczyk



ostatnia aktualizacja: 2012/03/09 12:02
Dziś jest znanym i szanowanym działaczem polonijnym. Działa na rzecz Polski i Polaków od lat. Mało kto jednak wie, że w przeszłości był niegrzecznym chłopcem. Przez jego chęć do zobaczenia Polski, jego ojciec nie odzywał się do niego ponad cztery tygodnie. Tylko dlatego, że Polską rządzili wtedy komuniści. Przez lata działał aktywnie, tworząc najnowszą historię. Teraz mamy okazję ją poznać.



Ukazała się właśnie książka Wiktora Moszczyńskiego „Polak Londyńczyk”. Jest to już druga książka autora, po „Hello, I’m Your Polish Neighbour”, jednak pierwsza w języku polskim.

Pozycja to nietuzinkowa i – śmiało można powiedzieć – poszukiwana. Nigdy jeszcze nie ukazała się książka, w której można by przeczytać o najnowszej historii Polski pokazanej przez pryzmat „ostatniego, powojennego przyczółka wolnych Polaków” na świecie – Polonii londyńskiej.
Trudno uwierzyć, ale młody Wiktor był pośród swoich rodaków outsiderem. Nie unikał kontaktów z tymi, którzy pochodzili z Polski stalinowskiej. A trzeba wiedzieć, że w latach powojennych każdego nowego przybysza z PRL-u traktowano jak sowieckiego agenta. Strach był tak wielki, że Polską Ambasadę w Londynie omijano szerokim łukiem. Był to synonim opresji i ucisku.
Polacy, którzy zostali w Wielkiej Brytanii po wojnie, bali się komunistów. Strach był tym większy, im częściej dochodziły do nich wiadomości o losach tych, którzy do Polski wrócili, o mordach i długoletnich więzieniach za to, że walczyli o wolny kraj.
Na książkę składa się kilkadziesiąt artykułów autorstwa Wiktora Moszczyńskiego, publikowanych w gazetach w Polsce i w Wielkiej Brytanii. Książka podzielona jest tematycznie i chronologicznie. Jest śladem ówczesnych odczuć i napięć społecznych towarzyszących Polonii i Polakom mieszkającym na uchodźstwie.
Jak bardzo Moszczyński był kontrowersyjny w ówczesnym czasie, świadczą tytuły jego artykułów, np. „MONTE CASSINO – Po co się tam pchaliśmy?”.

Jest to tekst napisany w 1969 r. Był to czas, kiedy wszyscy Polacy żyli etosem walecznych żołnierzy ginących za Polskę, a świadkowie i uczestnicy tamtych wydarzeń byli w sile wieku. Pisząc takie artykuły, autor narażał się na powszechną niechęć, a być może nawet wrogość. Jeśli dodamy, że artykuł został wydrukowany w marcu wspomnianego roku, to jego wydźwięk znacznie się zwiększa.
Wiktor Moszczyński oczywiście nie negował bohaterstwa polskich żołnierzy, zadawał pytania, które nurtowały wtedy młodych Polaków. Pierwsze pokolenie, które wychowywało się już z językiem angielskim jako drugim i równorzędnym do polskiego, mniej „bałwochwalczo” podchodziło do żyjących bohaterów narodowych. Zadawało pytania, na które nie odważali się rodzice.
Działalność autora to oczywiście nie tylko kontrowersje, ale przede wszystkim pomoc Polakom. Po „Grzechach młodości” w książce pojawiają się kolejne ważne rozdziały z życia Wiktora Moszczyńskiego i Polski: „Walka o »Solidarność«” czy o „O nową Polonię brytyjską”.
Moszczyński był aktywnym organizatorem manifestacji i wieców pod ambasadą Polski Ludowej w momencie, kiedy w kraju miliony robotników walczyły o niepodległość. To są ciekawe, praktycznie nieznane i pomijane w podręcznikach najnowszej historii Polski fakty.
Mało kto wie, że swoją karierę polityczną Jacek Rostowski rozpoczynał wraz z Wiktorem Moszczyńskim w początkach młodej polskiej demokracji. To oni przyjechali jako doradcy do Polski po 1989 r. i pomagali we wprowadzaniu standardów demokratycznych.
Z jednej strony była pomoc dla wolnej Polski, z drugiej problemy nowej polskiej emigracji napływającej do Wielkiej Brytanii przed 2004 i zaraz po nim. Jedną z ciekawostek jest to, że to między innymi Wiktor Moszczyński i Zjednoczenie Polskie w Wielkiej Brytanii doprowadzili do tego, że Brytyjczycy znieśli dla Polaków wizy.
W książce znajdziemy dużo więcej informacji niż miejsca w tej gazecie. Jest to źródło dla historyków i ludzi ciekawych historii. Jest to kronika Polaka opowiadająca o zdarzeniach na przestrzeni lat pomiędzy wojną a współczesnością. Mało znana, acz ważna historia Polski.

Książkę można nabyć między innymi w polskiej księgarni w POSK-u przy Kings Street 238-246 na Hammersmith. Najbliższe stacje metra: Hammersmith oraz Ravenscourt Park.