Genezą Stowarzyszenia Przyjaciół Polskich Weteranów był
zjazd 15 aktywnych wówczas Zarządów Kół Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w
Wielkiej Brytanii (SPK WB), zwołany 21 lipca 2012 roku w Leicester. Prezesi i
członkowie omawianych 15 kół kategorycznie zaprotestowali przeciwko planowanej likwidacji starego Stowarzyszenia
przez ówczesnego Zarządu głównego SPK WB w Londynie. Plan zamknięcia powstał 2
lata wcześniej na Walnym Zjeździe SPK WB, który przeprowadził uchwałę o rozwiązaniu wszystkich Kół SPK i
zawłaszczeniu ich majątku z kąt bankowych i depozytów. Niektóre Koła były
bogate bo mieściły się we własnym Domu Kombatanta i prowadziły swoją działalność
gospodarczą. Po likwidacji ich Koła i sprzedaży Domów fundusze miały być
przekazane bezpośrednio do działu gospodarczego Polish ExCombatants Association
in Great Britain Trust Fund (po polsku znaną jako Fundacja SPK WB), mieszcząca
się w polskim Londynie.
Niepoprawność decyzji Walnego Zjazdu WB, zatwierdzającego
uchwałę likwidacji SPK i sprzedaży Domów Kombatanta, polegała na tym że użyto
głosy nieistniejących już Kół SPK ażeby przegłosować istniejące. Według
uczestników, środowiska które wciąż chciały działać dla dobra swoich
zrzeszonych oddanych działaczy przegrały jednym tylko głosem.
Organizatorzy Zjazdu w Leicester przygotowali równolegle
petycję składającą się z 873 indywidualnych podpisów, czyli 63% działających
członków ówczesnego SPK WB, domagając się zwołania Nadzwyczajnego Walnego
Zjazdu SPK WB, na którym pragnęli złożyć wniosek o wotum nieufności Zarządowi
Głównemu SPK WB. Władze główne SPK WB nie przyjęli tej petycji. Natomiast pod
przykrywką zebrania roboczego w październiku roku 2012, Zarząd Główny
przeprowadził ostateczną uchwałę o likwidacji zasłużonej kombatanckiej
organizacji, która od roku 1946 masowo reprezentowała byłych Żołnierzy Polskich
Sił Zbrojnych na Zachodzie, ich rodzin i sympatyków. Koła niezależne nie brały
udziału w wyżej wymienionym zebraniu.
Pomimo utraty i braku funduszy niezależne Koła SPK
zdecydowały ukonstytuować się jako niezależna organizacja będąca kontynuacją
pamięci o historii Polskich Sił Zbrojnych.
15 maja 2013 w Companies House została zarejestrowana nowa
organizacja, jeszcze wtedy pod roboczą nazwą SPK Limited, która później
przekształcona została w obecną organizację Stowarzyszenie Przyjaciół Polskich Weteranów. Następstwem
rejestracji 13 lipca tego roku zwołany został Pierwszy Zjazd przyszłego SPPW,
który przyjął tymczasową nazwę SPK Limited. Uchwalono na nim statut którego
cele określono jako zespolenie wszystkich byłych członków kół SPK w dziedzinie
ideowej, dotyczącej zachowania wiernej pamięci o weteranach Polskich Sił
Zbrojnych na Zachodzie, i szerzenie, wśród Polaków i wszystkich innych
narodowości, prawdy historycznej o wkładzie i chwalebnym udziale Polskich Sił
Zbrojnych w ostatniej wojnie światowej. Przewodnim hasłem nowej organizacji był
epitafium pod pomnikiem PSZ w Arboretum, „Będziemy ich pamiętać dzisiaj, jutro,
na zawsze. Oni umierali w służbie swego Kraju, będziemy pamiętać!” Prezesem
Honorowym organizacji został major (później płk) Otton Hulacki, zesłaniec i
uczestnik Bitwy pod Monte Cassino. Wielkim swoim osobistym doświadczeniem i
dużym wachlarzu przeżyć wojennych, major Hulacki poparł inicjatywę niezależnych
Kół SPK. Należy tu podkreślić, że Otton Hulacki przez szereg lat sprawował
władzę w Zarządzie SPK WB, był przedstawicielem Zarządu Głównego. Jednak nie
poparł uchwały o likwidacji SPK i przekazaniu całego ich majątku na Fundację
SPK. W styczniu 2022 roku płk Otton Hulacki świętował setne urodziny.
Powstanie nowej organizacji, przyszłej SPPW, odbywało się w
napiętej atmosferze obejmującej całe starsze polskie społeczeństwo w Anglii i
Szkocji. Przy ognistych polemikach w prasie polonijnej i innych mediach
opisywano często o dramatycznych wypadkach nie dopuszczenia sztandarów Kół SPPW
do londyńskiego kościoła, i wykluczania byłych członków SPK z Domów Kombatanta
czyli siedzib SPK, jak było w Glasgow, Leicester, Peterborough czy Bristol.
A w tym samym czasie poszczególne Koła nowej organizacji
rozwijały swoją działalność. Organizowały co roku na swoich terenach Święta
Żołnierza, Święta Odzyskania Niepodległości, uroczyste opłatki dla swoich
członków i rodzin, wspomagały sobotnie szkoły i harcerstwo. Składały hołd
ofiarom zbrodni katyńskiej i współpracowały z lokalnymi oddziałami Royal
British Legion w pochodach na Remembrance Sunday. Często koła wspierały się
nawzajem, organizując na przykład wspólne obchody katyńskie w Bristolu czy
Cannock Chase (przy Kole w Wolverhampton), i wspólne obchody Święta Żołnierza w
Bradford. Nowa organizacja została zaliczona jako organizacja kombatancka przez
Urząd do Spraw Kombatantów i Ofiar Represji w Warszawie. W Londynie SPPW przez
szereg lat stało się organizatorem udziału Polaków w corocznym przemarszu przed
Cenotaf organizowanego przez Royal British Legion i ukazywało sie w programach
BBC.
4go października 2014 odbył się kolejny Zjazd w Leicester
obejmujący 25 delegatów z 14 kół , na którym zatwierdzono dotychczasową
działalność Zarządu. Wybrano ponownie istniejące władze, które miały za zadanie
dojść do porozumienia z Fundacją SPK w sprawie prawnej własności do użycia
nazwy i logo SPK.
Wreszcie w 2016 roku doszło do sesji mediacyjnej,
organizowanej przez brytyjskie Biuro Własności Intelektualnej (IPO), pomiędzy
Fundacją SPK a Kołami niezależnymi używającymi wówczas jeszcze roboczą
zarejestrowaną nazwę SPK Limited. Oficjalnie wtedy nasza organizacja przejęła
nową nazwę Stowarzyszenie Przyjaciół Polskich Weteranów (SPPW), a po angielsku
Friends of Polish Veterans Association i zatwierdziła tą decyzją na nadzwyczajnym
Zebraniu w Londynie 27go lutego 2016.
Pierwszy uroczysty Zjazd organizacji już pod stałą nową
nazwą Stowarzyszenie Przyjaciół Polskich Weteranów miał miejsce w Luton 14 go
października 2017 roku. Była na nim obecna przedstawicielka Urzędu do Spraw
Kombatanckich i Osób Represjonowanych. W Zjeździe uczestniczyli delegaci
reprezentujący 9 Kół SPPW. Przedstawiciele zarządów Kół potwierdzili
dotychczasową działalność poszczególnych Kół na terenach w Anglii i Szkocji i
uchwalili nowy statut SPPW zastępujący o podobnym słownictwie statutu SPK
Limited. Zjazd upoważnił Zarząd SPPW do udziału w mediacji prawnej z Fundacją
SPK tym razem w sprawie rozstrzygnięcia przyszłości sztandarów SPK przy poszczególnych
Kołach.
W lipcu 2018 roku SPPW Southampton zaprojektowało przepiękne
godło dla wszystkich Kół SPPW, który przyjęły to jako oficjalne logo
organizacji. Jest ono w kształcie orła białego na tle białoczerwonej tarczy
opartej o dwie szable.
W listopadzie tego roku koła SPPW złożyły stare
organizacyjne sztandary SPK w Instytucie Polskim i muzeum im. Gen Sikorskiego.
Po przekazaniu starych sztandarów Zarządy Kół SPPW indywidualnie składały zamówienia
w Polsce na wykonanie nowych sztandarów z nowym godłem SPPW i nazwą
miejscowości w której działa Koło SPPW. W następnych miesiącach odbywały się poświęcenia
sztandarów w różnych ośrodkach.
30 września 2020 roku, SPPW, w ramach oszczędności,
wyrejestrowało się z Companies House i od tego dnia każde Koło pozostaje na
własnym rozrachunku.
11 maja 2019 roku, w porozumieniu z Royal British Legion,
Italy Star Association i Polish Heritage Society, koła SPPW wzięły czynny udział
w organizowaniu 75 tej rocznicy czterech bitew o Monte Cassino w National
Arboretum w Staffordshire. W tych obchodach uczestniczyli polscy weterani
Drugiego Korpusu, łącznie z weteranami brytyjskimi, hinduskimi, francuskimi i
innymi. Po głównych obchodach, Zarządy Kół Stowarzyszenia Przyjaciół Polskich
Weteranów z Bradford, Oldham, Southampton, Manchester i Kirkcaldy złożyli
wspólnie hołd ze swoimi nowymi sztandarami pod pomnikiem Polskich Sił Zbrojnych
w Arboretum.
Przez następne 2 lata działalność Kół była utrudniona przez
pandemię Covid-19, ale większość Kół z czasem dopasowała sie do działalności
zdalnej, opartej na najnowszej technologii informatycznej. Ale w świadomości że
nie wszystkie Koła były zdolne do łączności w internecie, następny Walny Zjazd
odłożono do roku 2022, kiedy groźba covidu-19 już znacznie zmalała. Drugi Walny
Zjazd SPPW miał więc miejsce 14 maja 2022 w Luton. Obecni byli delegaci z 6-iu
najbardziej czynnych Kół. Wyrażano poparcie dla zmagań Koła SPPW w Kirkcaldy w
próbie zakupu Domu Polskiemu, w którym dotychczas urzędowali jeszcze od czasów
gdy istniało tam Koło SPK. Zjazd wybrał nowego prezesa SPPW, kol. Alicję Łapicką która zapowiedziała większe
uaktywnienie Zarządu, możliwość wspólnych wycieczek i wprowadzenie strony
internetowej dla krajowej organizacji SPPW.
SPPW wkracza odważnie do następnej dekady swojej zaszczytnej
działalności społecznej i wychowawczej na terenie Wielkiej Brytanii.
Wiktor Moszczyński
Krystyna Dereszewska
Prezes SPPW (przedtem SPK Limited) 2012-2022 Skarbnik SPPW 2012-2022
Dla nowej strony internetowej Stowarzyszenia Przyjaci Polskich Weteranow 08.02.2023
